Transport nienormatywny
Cz. I. Definicja oraz obowiązujące prawo

Realizacja każdej niemal dużej inwestycji z zakresu budownictwa czy instalacji technicznych związana jest z koniecznością przetransportowania często przekraczających „normalne” gabaryty ładunków – części maszyn, elementów budowlanych itp. – z miejsca ich produkcji na miejsce montażu. Transport taki wymaga nie tylko zastosowania specjalnych pojazdów, lecz także uwzględnienia m.in. bezpieczeństwa innych użytkowników ruchu drogowego oraz stanu dróg.    

Transport ponadnormatywny dotyczy pojazdów z ładunkami, których gabaryty przekraczają dopuszczalne rozmiary lub których waga generuje większy od dopuszczalnego dla danego typu drogi nacisk na osie samochodu. Według obowiązujących aktualnie przepisów o przewozie ponadnormatywnym możemy mówić wówczas, gdy wymiary ładunku przekroczą: długość - 16,5 m lub szerokość – 2,5 m lub wysokość – 4 m. W zakresie wagi ponadnormatywnym nazwiemy zestaw (pojazd i ładunek) przekraczający masę 42 ton.

Aktualny stan prawny w zakresie przejazdów nienormatywnych jest efektem kilkuletnich prac mających na celu stworzenie jasnych i kompletnych zasad regulujących ten obszar transportu. Obowiązujące przepisy zawarte są w kilku ustawach, uzupełnionych o kolejne nowelizacje i rozporządzenia. Ostatnie istotne regulacje dotyczą m.in. kwestii wydawania pozwoleń na przejazdy nienormatywne – ich kategorii, organów wydających i opłat za ich brak w momencie wykonywania przejazdu. 

Jedną z organizacji mających istotny wkład w stopniową poprawę sytuacji prawnej w zakresie przejazdów ponadnormatywnych jest Ogólnopolskie Stowarzyszenie Przewoźników Transportu Nienormatywnego. Bieżące prace Stowarzyszenia zmierzają do usprawnienia uzyskiwania przez polskich przewoźników pozwoleń na przejazdy nienormatywne w innych krajach niż Polska.  

Rys. 1. Transport dźwigarów suwnicy [1]

Rys. 2. Załadunek dźwigarów suwnicy przed transportem [2]

Obowiązujące krajowe przepisy

W zakresie zasad organizacji i realizacji przejazdów ponadgabarytowych obowiązujące są następujące ustawy (w kolejności od najnowszej) [3]:

1. Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 4 marca 2013 r., zmieniające rozporządzenie w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami.
2. Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 22 czerwca 2012 r. w sprawie pozwoleń na przejazd pojazdów nienormatywnych (Dz.U. z 2012 r., poz. 764)
3. Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 23 maja 2012 r. w sprawie pilotowania pojazdów nienormatywnych (Dz. U. z 2012 r., poz. 629)
4. Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 4 kwietnia 2012 r. w sprawie wysokości opłat za wydanie zezwolenia na przejazd pojazdu nienormatywnego (Dz. U. z 2012 r., poz. 366)
5. Ustawa z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 222, poz. 1321).
6. Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2086)

Definicje

Pojazd nienormatywny, określany również ponadgabarytowym, określa się na podstawie jego ciężaru bez ładunku lub z ładunkiem, opisanego przez maksymalny nacisk pojedynczej osi lub rozmiary przewożonego ładunku.  

Dopuszczalne naciski osi określone zostały już w ustawie o drogach publicznych. Parametr ten wynosi 11,5 t dla dróg publicznych (drogi ogólnego użytku publicznego). Wyjątkiem są drogi krajowe (umożliwiające komunikację pomiędzy dużymi miastami i przejściami granicznymi) oraz wojewódzkie (stanowiące własność danego województwa), po których mogą poruszać się pojazdy o dopuszczalnym nacisku pojedynczej osi do 8 t, których wykaz sporządza Minister właściwy do spraw transportu. Dla pozostałych dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych dopuszczalny nacisk pojedynczej osi wynosi 8 t [4].

Wielkość przewożonego ładunku opisana została za pomocą jego rozmiarów, a w szczególności części wystających poza obrys pojazdu. W tym zakresie wyodrębnia się również pojęcie ładunku niepodzielnego, czyli takiego, który „(…) bez niewspółmiernie wysokich kosztów lub ryzyka powstania szkody nie może być podzielony na dwa lub więcej mniejszych ładunków” i musi być przewożony jako jeden. Pojęcie to jest istotne w przypadku przewożenia często bardzo dużych elementów [5].  

Parametry pojazdów – nacisk pojedynczej osi oraz wielkość pojazdu z ładunkiem lub bez stały się podstawą określenia siedmiu kategorii zezwoleń na przejazd nienormatywny. To zagadnienie będzie tematem kolejnej części publikacji. 

Zapraszamy do lektury.

Literatura:

[1] Dokumentacja wewnętrzna Przedsiębiorstwa HAK
[2] Dokumentacja wewnętrzna Przedsiębiorstwa HAK
[3] wg http://www.gddkia.gov.pl/pl/18/przejazdy-nienormatywne
[4] http://www.arslege.pl/rodzaje-drog-po-ktorych-moga-poruszac-sie-pojazdy-o-okreslonym-dopuszczalnym-nacisku-pojedynczej-osi-napedowej/k95/a15818/
[5] https://www.gddkia.gov.pl/userfiles/articles/p/przejazdy-nienormatywne_3602/ust%20z%20dnia%2018.08.2011.pdf
[6] http://www.youtube.com/watch?v=-XqYjyFANrw