ISO 19443 – standard jakości dla dostawców sektora jądrowego

Standardy jakości w branżach wysokiego ryzyka

W wielu gałęziach przemysłu standardy zarządzania jakością są podstawowym narzędziem zapewnienia powtarzalności, bezpieczeństwa i zgodności z wymaganiami klientów. W sektorach szczególnie wrażliwych – takich jak lotnictwo, kolej, obronność czy energetyka jądrowa – klasyczne systemy, np. ISO 9001, okazują się niewystarczające. Dlatego powstały normy branżowe, które uzupełniają ogólne wymagania o elementy specyficzne dla danego środowiska.
Jedną z takich norm jest ISO 19443 – międzynarodowy standard dedykowany wyłącznie dostawcom produktów i usług dla sektora energetyki jądrowej. Wymaga on nie tylko udokumentowanego systemu zarządzania jakością, ale również wdrożenia kultury bezpieczeństwa, identyfikowalności i zarządzania ryzykiem na poziomie oczekiwanym przez operatorów instalacji jądrowych.

Czym jest ISO 19443?

Norma ISO 19443:2018 nosi pełną nazwę: „Systemy zarządzania jakością – Wymagania dla organizacji w łańcuchu dostaw energii jądrowej dostarczających produkty i usługi istotne dla bezpieczeństwa jądrowego (ITU) – na podstawie ISO 9001:2015”. Powstała z inicjatywy Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (IAEA) i francuskiej organizacji AFCEN, a jej celem jest ujednolicenie i podniesienie wymagań wobec firm współpracujących z przemysłem jądrowym.

Norma ta skierowana jest nie do operatorów elektrowni jądrowych, ale do ich partnerów, poddostawców, producentów elementów konstrukcyjnych, systemów dźwignicowych, urządzeń mechanicznych, instalacji pomocniczych i usług wspierających.

Przedsiębiorstwo HAK z certyfikatem ISO 19443

W 2024 roku Przedsiębiorstwo HAK dołączyło do grona firm certyfikowanych zgodnie z ISO 19443, uzyskując formalne potwierdzenie spełniania najwyższych międzynarodowych wymagań jakościowych dla dostawców sektora jądrowego. Wdrożenie systemu odbyło się zgodnie z pełną ścieżką wymaganą przez normę – od audytu zgodności ISO 9001, przez analizę luk, aż po finalną certyfikację przeprowadzoną przez akredytowaną jednostkę zewnętrzną.

Certyfikat ten otwiera przed Przedsiębiorstwem HAK możliwość udziału w projektach krajowych i zagranicznych, w których infrastruktura dźwignicowa lub specjalistyczne urządzenia transportu bliskiego wykorzystywane są w środowiskach o znaczeniu krytycznym dla bezpieczeństwa. To również element potwierdzający wysoki poziom dojrzałości organizacyjnej firmy i jej gotowość do udziału w projektach strategicznych, takich jak polski program energetyki jądrowej.

Aktualność: HAK z certyfikatem ISO 19443

Kluczowe wymagania normy ISO 19443

W porównaniu do ISO 9001, norma 19443 stawia szereg dodatkowych wymagań, skoncentrowanych wokół bezpieczeństwa, odpowiedzialności i zarządzania ryzykiem. Do najistotniejszych należą:

• Zarządzanie ryzykiem i zmianą – każda zmiana technologiczna, materiałowa czy projektowa musi być w pełni kontrolowana, analizowana pod kątem ryzyka i odpowiednio dokumentowana.
• Kultura bezpieczeństwa jądrowego – organizacja musi promować świadome podejście do bezpieczeństwa, zarówno na poziomie procesów, jak i postaw pracowników.
• Identyfikowalność produktów i komponentów – wszystkie elementy muszą być trwale oznakowane, przypisane do dokumentacji i dawać możliwość odtworzenia historii ich pochodzenia oraz zastosowania.
• Zarządzanie dostawcami – firma certyfikowana musi mieć wdrożony system kwalifikacji, oceny i monitorowania swoich poddostawców.
• Szkolenie i kompetencje personelu – pracownicy muszą być świadomi znaczenia swoich działań w kontekście bezpieczeństwa i jakości.
• Pełna dokumentacja techniczna i audytowalność – konieczność prowadzenia spójnej, aktualnej dokumentacji zgodnej z wymogami prawa i klienta jądrowego.

Jak wygląda proces wdrożenia ISO 19443?

Wdrożenie normy ISO 19443 to złożony, wieloetapowy proces, który wymaga strategicznego podejścia i pełnego zaangażowania kadry zarządzającej. Typowy schemat wygląda następująco:

1. Ocena wyjściowa – organizacja musi posiadać certyfikowany system ISO 9001 i określić poziom zgodności z wymaganiami ISO 19443.
2. Analiza luk – przeprowadza się tzw. gap analysis, czyli ocenę rozbieżności pomiędzy aktualnym systemem zarządzania a oczekiwaniami normy.
3. Plan działań dostosowawczych – określenie procedur, które należy stworzyć lub zmodyfikować, wraz z harmonogramem ich wdrożenia.
4. Budowa kultury jakości i bezpieczeństwa – praca z personelem, komunikacja wewnętrzna, szkolenia i zmiany organizacyjne.
5. Wdrożenie zmian – opracowanie dokumentacji, wprowadzenie procedur, przeszkolenie personelu, rozpoczęcie monitorowania.
6. Audyt wewnętrzny i przegląd zarządzania – ocena skuteczności systemu i gotowości do certyfikacji.
7. Certyfikacja zewnętrzna – przeprowadzona przez akredytowaną jednostkę posiadającą doświadczenie w audytach dla sektora jądrowego.

Znaczenie certyfikatu ISO 19443 w praktyce

Certyfikat ISO 19443 nie jest tylko potwierdzeniem jakości systemu – to dokument, który realnie wpływa na możliwość prowadzenia działalności w sektorze jądrowym. Operatorzy elektrowni, wykonawcy generalni i inwestorzy w pierwszej kolejności weryfikują, czy dostawca posiada wymagane certyfikacje. W wielu przypadkach jest to warunek formalny, bez którego udział w przetargu lub procesie kwalifikacji nie jest w ogóle możliwy.

Dzięki wdrożeniu normy firma zyskuje także większą odporność organizacyjną, lepszą kontrolę nad procesami, wyższą jakość dokumentacji i zwiększoną wiarygodność w oczach wszystkich partnerów. Co istotne, ISO 19443 jest uznawane nie tylko w krajach Unii Europejskiej, ale również w międzynarodowych programach realizowanych m.in. przez EDF, Westinghouse, KHNP czy GE Hitachi.

Dla kogo ISO 19443 i kiedy warto po nie sięgnąć?

Norma ISO 19443 jest przeznaczona dla organizacji, które dostarczają wyroby, komponenty lub usługi mające wpływ na bezpieczeństwo funkcjonowania instalacji jądrowych. Dotyczy to m.in.:

• producentów urządzeń dźwignicowych, zawiesi, komponentów stalowych,
• firm budowlano-montażowych świadczących usługi dla sektora jądrowego,
• podmiotów projektujących i produkujących części maszyn i systemów mechanicznych,
• dostawców usług serwisowych, konserwacyjnych i kontrolnych.

Wdrożenie ISO 19443 ma sens, gdy firma planuje rozwijać działalność w obszarze energetyki jądrowej lub już uczestniczy w przetargach w tym sektorze. To również ważny krok dla firm, które chcą podnieść poziom dojrzałości organizacyjnej i lepiej zarządzać jakością, ryzykiem oraz relacjami z klientami branżowymi.

Podsumowanie

ISO 19443 to specjalistyczna norma, której rola w sektorze jądrowym systematycznie rośnie. Jej wdrożenie to nie tylko wymóg rynkowy, ale realna wartość dla organizacji – zapewniająca wyższy poziom jakości, odpowiedzialności i transparentności. Firmy, które sięgają po ten certyfikat, budują przewagę nie na deklaracjach, lecz na konkretnych systemach i procesach zgodnych z najwyższymi międzynarodowymi standardami.