Transport towarów niebezpiecznych
Cz. II. Klasyfikacja, oznaczenia

Transport Towarów Niebezpiecznych w przewozach każdego typu podlega ścisłym regulacjom prawnym, które mają za zadanie zapobiec lub zminimalizować niebezpieczeństwo zagrożenia zdrowia i życia uczestniczących w nim osób oraz środowiska. Dokumentem, który zawiera regulacje prawne z tego zakresu, jest na terenie Polski Umowa ADR – Umowa Europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych.

Klasyfikacja towarów wg Umowy ADR

W Umowie ADR (Art. 2, pkt 4) czytamy, że do kategorii towarów niebezpiecznych zaliczany jest „[…] materiał lub przedmiot, który zgodnie z ADR, RID lub ADN nie jest dopuszczony, odpowiednio, do przewozu drogowego, przewozu koleją lub przewozu żeglugą śródlądową albo jest dopuszczony do takiego przewozu na warunkach określonych w tych przepisach (…)” [1].

Warunki przewozu i postępowania z materiałami niebezpiecznymi określają szczegółowo załączniki A i B Umowy ADR.

„Załącznik A obejmuje podział wszystkich produkowanych na świecie materiałów niebezpiecznych na 13 klas zagrożeń oraz zawiera szczegółową klasyfikację materiałów w poszczególnych klasach:

1 – Materiały i przedmioty wybuchowe
2 – Gazy
3 – Materiały ciekłe zapalne
4.1 – Materiały stałe zapalne, materiały
4.2 – Materiały samozapalne
4.3 – Materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy zapalne
5.1 – Materiały utleniające
5.2 – Nadtlenki organiczne
6.1 – Materiały trujące
6.2 – Materiały zakaźne
7 – Materiały promieniotwórcze
8 – Materiały żrące
9 – Różne materiały i przedmioty niebezpieczne

Dodatkowo w tym załączniku określone zostały ogólne i szczegółowe warunki opakowania pojedynczych materiałów, wymagania w zakresie oznakowania materiałów, oraz warunki badań i znakowania tych materiałów” [2].

Wśród istotnych osiągnięć w toku pracy nad przepisami ADR wymienić warto zaprezentowany w poniższej tabeli podział i klasyfikacja materiałów niebezpiecznych (tab. 1). Podział ten jest podstawą dla wszystkich pozostałych przepisów i wytycznych Umowy ADR.

Oznaczenia materiałów niebezpiecznych

Każdy z materiałów (grup materiałów) opisany jest przez dwa rodzaje kodów cyfrowych:

numer rozpoznawczy materiału – numer UB,
numer rozpoznawczy zagrożenia.

Tabela 1. Podział i klasyfikacja materiałów niebezpiecznych wg załącznika A Umowy ADR (opracowanie własne na podst. [3])

Klasa 1	Materiały i przedmioty wybuchowe	Substancje stałe i ciekłe, które w wyniku reakcji chemicznej mogą wydzielać gazy o takiej temperaturze, ciśnieniu i z taką szybkością, że zagraża to zniszczeniem środowiska (np. materiały wybuchowe, sztuczne ognie, amunicja itp.)
Klasa 2	Gazy	Gazy czyste, mieszaniny gazów oraz przedmioty zawierające gaz (np. propan-butan, acetylen, zapalniczki itd.)
Klasa 3	Materiały ciekłe zapalne	Ciecze o temperaturze zapłonu do 60 °C (np. paliwa silnikowe, farby itd.) oraz przedmioty je zawierające
Klasa 4.1	Materiały stałe zapalne, materiały samoreaktywne i materiały wybuchowe stałe odczulone	Substancje stałe zapalne, substancje podatne na samorzutny rozkład oraz odczulone materiały wybuchowe (np. zapałki sztormowe, sproszkowany krzem itd.)
Klasa 4.2	Materiały samozapalne	Materiały, które zapalają się w zetknięciu z powietrzem – materiały pirofoniczne oraz materiały, które w zetknięciu z powietrzem ulegają samonagrzewaniu (np. fosfor itd.)
Klasa 4.3	Materiały wytwarzające gazy zapalne w zetknięciu z wodą	Materiały i zawierające je przedmioty, które w wyniku reakcji z wodą wydzielają gazy palne tworzące z powietrzem mieszaniny wybuchowe lub gaz żrący (np. węglik wapniowy – karbid, sód)
Klasa 5.1	Materiały utleniające	Materiały, które na skutek wydzielania tlenu wywołują pożar lub podtrzymują pożar innych materiałów (np. podchloryn wapniowy, nadtlenek wodoru)
Klasa 5.2	Nadtlenki organiczne	Materiały niestabilne termicznie, które mogą rozkładać się pod wpływem ciepła, kontaktu z zanieczyszczeniami, tarcia lub uderzenia (np. kwas nadbursztynowy itd.)
Klasa 6.1	Materiały trujące	Materiały, które nawet w małej ilości, w wyniku jednorazowego, krótkotrwałego działania na żywy organizm mogą spowodować uszczerbek ma zdrowiu lub śmierć (np. arsen, cyjanek potasu itd.)
Klasa 6.2	Materiały zakaźne	Materiały, które zawierają drobnoustroje, a z którymi kontakt wywołuje choroby zakaźne ludzi i zwierząt (np. odpady medyczne itd.)
Klasa 7	Materiały promieniotwórcze	Materiały, które emitują promieniowanie jonizujące (np. materiały rozszczepialne, przedmioty skażone powierzchniowo itd.)
Klasa 8	Materiały i przedmioty żrące	Materiały, które w przypadku kontaktu z żywą tkanką powodują jej martwicę, a także mogą działać na stal lub aluminium (np. kwas siarkowy, wodorotlenek sodu, akumulatory itd.)
Klasa 9	Różne materiały i przedmioty niebezpieczne	Materiały, które stwarzają zagrożenie podczas przewozu i nie należą do innej klasy (np. azbest, napinacze wstępne pasów bezpieczeństwa, poduszki powietrzne itd.)

W celu sprawnej identyfikacji rodzaju (klasy) przewożonych towarów niebezpiecznych powstał system rozpoznawalnych naklejek – ich przykłady dla wybranych klas zagrożeń prezentujemy poniżej [4]:

Klasa 1 – materiały i przedmioty wybuchowe.

Nalepka ostrzegawcza dla podklasy 1.1, 1.2, 1.3.

Klasa 3 – materiały ciekłe zapalne (np. paliwa silnikowe).

Oznaczenia w postaci nalepek i napisów umieszczane są na przesyłkach, cysternach, kontenerach i pojazdach. Każdy pojazd przewożący towary niebezpieczne musi być ponadto wyposażony w tablicę w kolorze pomarańczowym, umieszczoną z przodu i z tyłu pojazdu/zestawu pojazdów, prostopadle do osi pojazdu. Na rys. 1 przedstawiono widok rzeczywisty przykładowego sposobu oznakowania pojazdu przewożącego gaz niepalny (zielona nalepka), gaz schłodzony (22) – argon (1951).

Rys. 1. Widok rzeczywisty przykładowego sposobu znakowania pojazdu przewożącego
gaz niepalny (zielona nalepka), gaz schłodzony (22), jakim jest argon (1951).
(Żródło: Linde-Gas Polska Sp. z o.o.)

Właściwe oznakowanie pojazdu jest istotne z punktu widzenia wszystkich uczestników ruchu. Już sama pomarańczowa tablica stanowi sygnał ostrzegawczy, informujący o przewożonych towarach niebezpiecznych oraz wzywający do zachowania szczególnej ostrożności.

Inną, podobnie jak oznakowanie ważną kwestią jest wyposażenie pojazdu przewożącego materiały niebezpieczne. Kwestie wyposażenia zawarto w dwóch rozdziałach załącznika B Umowy ADR, który został zaprezentowany w kolejnej części artykułu.

Zapraszamy do lektury.

Literatura:

[1] dziennikustaw.gov.pl/du/2011/s/227/1367/D2011227136701.pdf‎ - Ustawa o przewozie towarów niebezpiecznych z 19 lipca 2010r, Dz.U. Nr 227 Poz. 1367
[2] http://www.tdt.pl/przewoz-towarow-niebezpiecznych/adr.html
[3] „Transport drogowy materiałów niebezpiecznych” - materiały szkoleniowe 21-22 maja 2011r.
[4] http://pl.wikipedia.org/wiki/ADR_(transport)

Podobne publikacje