Dopuszczenie urządzeń transportu bliskiego do eksploatacji - wymagania

W myśl krajowych przepisów urządzenia techniczne, mogące stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi zostały objęte nadzorem jednostki dozoru technicznego. Dozór ten dotyczy fazy eksploatacji urządzeń technicznych określonych ustawą o dozorze z dnia 20 grudnia 2000 roku.

Zasady wprowadzenia UTB na rynek oraz przekazania do eksploatacji

W chwili obecnej na terenie UE obowiązują dyrektywy dotyczące wytwarzania urządzeń transportu bliskiego – produkty wprowadzane do sprzedaży muszą spełniać ich wymagania, co potwierdza wystawienie stosownej deklaracji zgodności CE. Regulacjami ze strony UE nie jest objęta faza eksploatacji urządzeń – te kwestie każde Państwo członkowskie reguluje wg własnego uznania. W Polsce została ona uregulowana ustawą o dozorze technicznym z dnia 20 grudnia 2000 roku. Ustalono w niej:

grupy urządzeń objętych dozorem,
zasady działania jednostek dozoru technicznego,
wymagania, które należy spełnić, by uzyskać decyzję zezwalającą na eksploatację urządzenia objętego dozorem.

Decyzja zezwalająca na eksploatację urządzenia ma charakter podmiotowy, na nie przedmiotowy – jest wydana dla jego właściciela (użytkownika), a nie urządzenia. Wydanie takiej decyzji jest więc konieczne również po każdej zmianie właściciela (użytkownika) urządzenia.

Urządzenia objęte dozorem technicznym

W myśl ustawy dozór techniczny dotyczy urządzeń, które mogą w toku eksploatacji stwarzać zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także mienia bądź środowiska. Może się to stać wskutek rozprężenia cieczy lub gazów znajdujących się pod ciśnieniem, wyzwolenia energii potencjalnej lub kinetycznej przy przemieszczaniu ludzi lub ładunków na ograniczone odległości oraz rozprzestrzeniania się materiałów niebezpiecznych w czasie ich magazynowania albo transportu. Reasumując, dozorowi podlegają urządzenia, w których znajdują się ciecze i gazy o ciśnieniu różnym od atmosferycznego oraz maszyny służące do przenoszenia osób i ładunków na ograniczoną odległość (urządzenia transportu bliskiego).

Niniejsza publikacja dotyczy wyłącznie grupy urządzeń do transportu ładunków (dźwignic). W grupie tej znajdują się m.in. wciągarki i wciągniki, suwnice, żurawie, układnice, dźwigniki, wyciągi towarowe oraz inne urządzenia załadowcze, wyładowcze lub podające ładunki w ciągach technologicznych przeładowczych, a także przeciągarki pojazdów torowych.

Zdj. 1. Test obciążeniowy suwnicy

Zdj. 2. Test obciążeniowy suwnicy

Badania odbiorcze

Objęte dozorem technicznym urządzenia przed oddaniem do użytkowania przechodzą odpowiednie badania, testy i kontrole. Składają się na nie m.in. sprawdzenie dokumentacji technicznej urządzenia, jego identyfikacja, a także przeprowadzenie badań odbiorczych i prób eksploatacyjnych w określonych warunkach pracy przez stosowne jednostki dozoru technicznego.

W przypadku UTB montowanych w miejscu eksploatacji (np. suwnic) w komplecie dokumentów powinna znajdować się również dokumentacja uzupełniająca, zawierająca:

szkic sytuacyjny zmontowanego UTB uwzględniający rzeczywiste odległości UTB od otoczenia,
schematy zasilania UTB z szczegółowym wskazaniem określonych elementów,
poświadczenie prawidłowości montażu i prób pomontażowych, wystawiane przez montującego,
protokoły pomiarów skuteczności układów zabezpieczających,
protokół odbioru części budowalnej.

Badania odbiorcze UTB

Ustawa o dozorze technicznym określa kilka typów badań odbiorczych – dla urządzeń nowych, w fazie eksploatacji, po modernizacji, zmianie użytkownika, lokalizacji, a także w przypadku kasacji.

Urządzenie przedstawione do badań odbiorczych powinno być w pełni zmontowane i sprawne technicznie, a zgłaszający powinien zapewnić warunki do bezpiecznej pracy urządzenia oraz oprzyrządowanie potrzebne do przeprowadzenia badań. Badanie odbiorcze przeprowadzane jest przez reprezentację jednostki dozoru technicznego w obecności eksploatującego. Celem badań odbiorczych jest stwierdzenie, czy przekazane do badań urządzenie transportu bliskiego jest zgodne z dokumentacją. Sprawdzane są również zabezpieczenia oraz związane z nimi oznakowanie.

W przypadku określonych przepisami urządzeń jednym z etapów badań odbiorczych jest przeprowadzenie prób działania urządzenia w zainstalowanej wersji z obciążeniem. Jego celem jest stwierdzenie, czy wszystkie mechanizmy działają prawidłowo i nie powodują zagrożeń.

Po zakończeniu badania użytkownik otrzymuje decyzję podmiotową jednostki dozoru technicznego, zezwalającą lub nie na eksploatację urządzenia.

Uproszczony dozór techniczny

Niektóre z urządzeń transportu bliskiego objęte są formą tzw. dozoru uproszczonego. Użytkowanie urządzeń z tej grupy nie wymaga zgłoszenia rejestracji do jednostki dozoru technicznego, należy jednak zapewnić ich konserwację i obsługę przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje.

Urządzenia, które są objęte badaniem technicznym uproszczonym (w myśl Rozporządzenia z 23.10.2003r.) to m.in.:

wciągniki i wciągarki z napędem ręcznym o udźwigu do 2000 kg,
wciągniki i wciągarki z napędem elektrycznym jednofazowym do 1000 kg,
żurawie z napędem ręcznym o udźwigu do 2000 kg.

Naprawa i modernizacja UTB

Wszystkie czynności związane z naprawą lub modernizacją urządzeń transportu bliskiego wymagają udziału właściwej jednostki dozorującej zarówno w fazie projektowania, opracowywania technologii, jak i wytwarzania.

Za modernizację uznaje się wprowadzenie takiej zamiany w konstrukcji urządzenia, która zmienia jego parametry techniczne lub konstrukcję. Naprawa rozumiana jest jako przywrócenie urządzenia transportu bliskiego do stanu pierwotnego bez zmiany parametrów technicznych lub konstrukcyjnych. Przeprowadzający naprawę bądź modernizację obowiązany jest do posiadania odpowiednich uprawnień wydanych przez właściwą jednostkę dozoru technicznego, potwierdzających spełnianie wymagań w zakresie wytwarzania, montażu, naprawy lub modernizacji urządzeń technicznych.

Po wykonaniu modernizacji lub naprawy wykonawca przeprowadza testy urządzenia, a po ich pozytywnym zakończeniu wystawia poświadczenie wykonania naprawy lub modernizacji na zgodność z uzgodnioną dokumentacją. Następnie urządzenie jest zgłaszane do badania przez właściwą jednostkę dozoru technicznego celem wykonania badania nadzwyczajnego, po którym powinna zostać wydana decyzja zezwalająca na dalszą eksploatację.

Literatura:

Zdj. 1 - 2: Dokumentacja Przedsiębiorstwa HAK

Podobne publikacje