Transport nienormatywny
Cz. II. Zezwolenia na przejazd nienormatywny

 

Aby móc poruszać się pojazdem z ładunkiem nienormatywnym (przejazd nienormatywny) po drogach publicznych w Polsce konieczne jest posiadanie odpowiednich zezwoleń.

Aby otrzymać zezwolenie na przejazd pojazdem nienormatywnym konieczne jest złożenie wniosku o wydanie takiego pozwolenia do odpowiednich organów państwowych. Dokumenty te wydawane są w siedmiu kategoriach. Aby otrzymać zezwolenie na przejazd pojazdem nienormatywnym konieczne jest złożenie wniosku o wydanie takiego pozwolenia do odpowiednich organów państwowych, zależnie od kategorii zezwolenia. Zezwolenie na przejazd pojazdem nienormatywnym wydawane jest przez organ właściwy dla danej kategorii dróg – zarządcę drogi, starostę, prezydenta miasta bądź Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad. Każde wydane zezwolenie pozwala na poruszanie się pojazdami i drogami kategorii niższej niż ta, na którą zostało wydane.

Zezwolenia na przejazdy w kategoriach I, III, IV, V i VI wydawane są terminowo, na wybrany czas 1, 6, 12 lub 24 miesięcy. Zezwolenie dla kategorii II wydawane jest na okres 24 miesięcy. Zezwolenie dla kategorii VII dotyczy jednokrotnego (14 dni) lub wielokrotnego (30 dni) przejazdu. Z długością zezwolenia związana jest wysokość wnoszonej opłaty za jego wydanie.

Kategorie I i II zezwoleń wydawane są dla ładunków podzielnych, natomiast kategorie III – VII dla ładunków niepodzielnych. Zgodnie z definicją ładunkiem niepodzielnym określamy taki, który  ładunek, który „(…) bez niewspółmiernie wysokich kosztów lub ryzyka powstania szkody nie może być podzielony na dwa lub więcej mniejszych ładunków”[1].


Rys. 1. Transport dźwigara suwnicy [2]


Kategorie zezwoleń na przejazd nienormatywny
[3]

Kategoria Organ wydający Pojazdy nienormatywne Drogi
Kat. I zarządca drogi właściwy dla drogi a) o wymiarach oraz rzeczywistej masie całkowitej nie większych od dopuszczalnych, 
b) o naciskach osi nie przekraczających wielkości przewidzianych dla dróg o dopuszczalnym nacisku pojedynczej osi napędowej do 11,5 t;
gminne, powiatowe, wojewódzkie wskazane w zezwoleniu
Kat. II starosta a) o długości, wysokości oraz rzeczywistej masie całkowitej nie większych od dopuszczalnych, 
b) o naciskach osi nie większych od dopuszczalnych dla danej drogi, 
c) o szerokości nieprzekraczającej 3,5 m;
publiczne, z wyjątkiem ekspresowych i autostrad
Kat. III starosta, naczelnik urządu celnego a) o naciskach osi i rzeczywistej masie całkowitej nie większych od dopuszczalnych, 
b) o szerokości nieprzekraczającej 3,2 m, 
c) o długości nieprzekraczającej: - 15 m dla pojedynczego pojazdu, - 23 m dla zespołu pojazdów, 
d) o wysokości nieprzekraczającej 4,3 m;
publiczne
Kat. IV Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, naczelnik urzędu celnego a) o rzeczywistej masie całkowitej nie większej od dopuszczalnej, 
b) o szerokości nieprzekraczającej 3,4 m, 
c) o długości nieprzekraczającej: - 15 m dla pojedynczego pojazdu, - 23 m dla zespołu pojazdów, - 30 m dla zespołu pojazdów o skrętnych osiach, 
d) wysokości nieprzekraczającej 4,3 m, 
e) o naciskach osi nieprzekraczających wielkości przewidzianych dla dróg o dopuszczalnym nacisku pojedynczej osi napędowej do 11,5 t;
krajowe
Kat. V Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad a) o naciskach osi nie większych od dopuszczalnych dla danej drogi, 
b) o szerokości nieprzekraczającej 3,4 m, 
c) o długości nieprzekraczającej: - 15 m dla pojedynczego pojazdu, - 23 m dla zespołu pojazdów, - 30 m dla zespołu pojazdów o skrętnych osiach, 
d) wysokości nieprzekraczającej 4,3 m, 
e) o rzeczywistej masie całkowitej nieprzekraczającej 60 t;
publiczne
Kat. VI Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad a) o szerokości nieprzekraczającej: - 3,4 m dla drogi jednojezdniowej, - 4 m dla drogi dwujezdniowej klasy A, S i GP, 
b) o długości nieprzekraczającej: - 15 m dla pojedynczego pojazdu, - 23 m dla zespołu pojazdów, - 30 m dla zespołu pojazdów o skrętnych osiach, 
c) wysokości nieprzekraczającej 4,3 m, 
d) o rzeczywistej masie całkowitej nieprzekraczającej 60 t, 
e) o naciskach osi nieprzekraczających wielkości przewidzianych dla dróg o dopuszczalnym nacisku pojedynczej osi napędowej do 11,5 t;
krajowe – zgodnie z wykazem dróg, o którym mowa w art. 64c ust. 8
Kat. VII Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, prezydent miasta na prawach powiatu a) wymiarach oraz rzeczywistej masie całkowitej większych od wymienionych w kategoriach I–VI, 
b) o naciskach osi przekraczających wielkości przewidziane dla dróg o dopuszczalnym nacisku pojedynczej osi napędowej do 11,5 t;
wyznaczona trasa wskazana w zezwoleniu 


Kategoria VII 

Szczególną w zakresie przejazdów nienormatywnych jest wyznaczona w Rozporządzeniu kategoria VII [4], która obejmuje wszystkie przejazdy nie kwalifikujące się do żadnej z pozostałych. Zezwolenie w tym przypadku wydawane jest na jednokrotny lub wielokrotny przejazd drogami publicznymi w wyznaczonym czasie oraz wyznaczoną trasą.

Zezwolenie takie może być wydane przy spełnieniu następujących warunków:

1. Przewożony ładunek jest niepodzielny i musi być transportowany jednym pojazdem.
2. Na przejazd uzyskano zgodę właściwego dla trasy przejazdu zarządcy drogi.
3. Istnieją możliwości wyznaczenia takiej trasy przejazdu, która zapewni bezpieczeństwo i efektywność ruchu drogowego, a w szczególności:
- natężenie ruchu umożliwia bezpieczny przejazd pojazdu nienormatywnego,
- stan technicznej sprawności budowli usytuowanych na trasie przejazdu, określony na podstawie przepisów Prawa budowlanego, umożliwia przejazd,
- przejazd nie stwarza zagrożenia stanu technicznego obiektów budowlanych położonych w pobliżu trasy przejazdu. 

W planowaniu przejazdu ponadgabarytowego niezbędne jest również ustalenie trasy przejazdu z uwzględnieniem warunków przejazdu i stanu technicznego drogi. Jeśli przejazd taki wymaga dostosowania infrastruktury drogowej na jego trasie – np. czasowego usunięcia ograniczeń skrajni drogowej, budowy lub dostosowania lokalnych objazdów, dokonania zmian w organizacji ruchu itp., jego koszty ponosi organizator przejazdu. wskazuje się również np. sposób pilotowania pojazdu, o ile jest ono wskazane.

Częstą praktyką w przypadku przejazdu kat. VII jest pozwolenie na przejazd wyłącznie nocą – szczególnie wówczas, gdy istnieje prawdopodobieństwo zakłócenia ruchu normalnym użytkownikom dróg. 

Kiedy można bez zezwolenia?

W ustawie z 18 sierpnia 2012 roku określono również, że bez specjalnego zezwolenia pod drogach publicznych poruszać mogą się pojazdy nienormatywne m.in. następujących rodzajów [5]:
- autobusy – w zakresie nacisków na osie pojazdu,
- pojazdy, których szerokość i długość bez ładunku nie przekraczają dopuszczalnych, a które przewożą ładunek wystający poza obrysy pojazdu,
- pojazdy biorące udział w  akcjach ratowniczych oraz bezpośredniej likwidacji skutków klęsk żywiołowych,
- pojazdy zarządu drogi, Policji, ITD., biura Ochrony Rządu, ABW, Agencji Wywiadu, CBA, Straży Granicznej, Służby Więziennej, służby Celnej oraz jednostek ochrony przeciwpożarowej.

W kolejnej części publikacji przedstawione zostaną aspekty związane z pilotowaniem przejazdów nienormatywnych. Zapraszamy do lektury!

Literatura:

[1] https://www.gddkia.gov.pl/userfiles/articles/p/przejazdy-nienormatywne_3602/ust%20z%20dnia%2018.08.2011.pdf 
[2] Dokumentacja wewnętrzna Przedsiębiorstwa HAK
[3] https://www.gddkia.gov.pl/userfiles/user/236/TABELA%20kategorii%20zezwolen%20i%20oplat.pdf
[4] https://www.gddkia.gov.pl/userfiles/articles/p/przejazdy-nienormatywne_3602/ust%20z%20dnia%2018.08.2011.pdf 
[5] https://www.gddkia.gov.pl/userfiles/articles/p/przejazdy-nienormatywne_3602/rozp%20MTBiGM%2022.062012.pdf