Resurs UTB - najczęstsze pytania

Resurs to jedno z podstawowych pojęć z zakresu regulacji prawnych dotyczących obszaru eksploatacji urządzeń transportu bliskiego. Ostatnim regulującym jego zasady dokumentem jest rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 30 października 2018 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego. Rozporządzenie zostało wydane dnia 8 października 2018 roku, weszło w życie dnia 6 grudnia. Wprowadza  wymóg odtworzenia bądź prowadzenia historii eksploatacji UTB w celu możliwości wykonania oceny jego stanu technicznego.

Resurs - co to jest?

Resurs to uniwersalne, międzynarodowe określenie opisujące „okres zdolności użytkowej”. Terminem tym jest określany obliczeniowo (teoretycznie) bądź doświadczalnie czas eksploatacji urządzenia, opisany odpowiednimi jednostkami. Określony resurs urządzenia, czyli założony (zaplanowany) czas eksploatacji urządzenia zakłada, że jego użytkowanie będzie w tym czasie całkowicie bezpieczne oraz w pełni funkcjonalne.

Resurs techniczny określany jest dla wielu różnych urządzeń, szczególne znaczenie ma jednak w przypadku maszyn, których użytkowanie wiąże się z zagrożeniem dla ludzi bądź ładunków. W przypadku urządzeń transportu bliskiego resurs określa się ilością wykonanych bądź zakładanych cykli pracy oraz przepracowanym przez główne mechanizmy czasem podawanym w godzinach.

Wyrażony w odpowiedniej jednostce resurs urządzenia transportu bliskiego jest zależny od wielu czynników. Do najważniejszych należą intensywność pracy urządzenia oraz jakość i wytrzymałość jego konstrukcji oraz poszczególnych mechanizmów.

Resurs - dla jakich urządzeń?

Obowiązkiem obliczeń resursu technicznego objęte są różne grupy urządzeń transportu bliskiego:

• wciągniki i wciągarki,
• suwnice i żurawie,
• układnice magazynowe,
• dźwigniki i podnośniki,
• wyciągi towarowe,
• podesty ruchome,
• urządzenia dla osób niepełnosprawnych,
• schody i chodniki ruchome,
• przenośniki okrężne kabinowe i platformowe,
• wózki jezdniowe podnośnikowe z mechanicznym napędem podnoszenia,
• dźwigi do transportu osób lub ładunków,
• dźwigi budowlane i małe dźwigi towarowe,
• dźwignice linotorowe, przenośniki kabinowe i krzesełkowe o ruchu obrotowym,
• urządzenia techniczne służące do transportu kontenerów podczas przeładunku,
• przeciągarki pojazdów szynowych.

Mechanizmy wskazanych urządzeń mają różną żywotność i wytrzymałość – w zależności od grupy natężenia pracy. Podobne cechy ma konstrukcja stalowa urządzenia, która może z czasem stawać się bardziej podatna na uszkodzenia. Wszystkie te cechy, zawarte w dokumentacji urządzeń, w połączeniu z wiedzą o intensywności użytkowania urządzenia, pozwalają na obliczenie jego kompleksowej zdatności do bezpiecznego użytkowania. Zarówno resurs dla suwnicy, jak i resurs dla żurawia czy resurs dla wózka widłowego pozwolą przewidzieć moment, w którym urządzenie będzie wymagało przeglądu specjalnego, remontu bądź modernizacji.

Resurs - jak obliczyć?

Jak obliczyć resurs suwnicy? Aby prawidłowo obliczyć resurs wyjściowy dowolnego urządzenia niezbędne jest posiadanie podstawowych danych: grupy natężenia pracy mechanizmów urządzenia oraz grupy konstrukcji nośnej urządzenia. Każdy z tych parametrów określa żywotność głównych składowych dźwignicy i jest zazwyczaj podawany w dokumentacji przez jej producenta. Dane te określają intensywność pracy, do jakiej przeznaczona jest dana dźwignica – np. ilość cykli pracy, jakie może wykonać z pełnym obciążeniem bez obaw o bezpieczeństwo oraz funkcjonalność urządzenia.

Obliczanie stopnia wykorzystania resursu dotyczy urządzeń poddawanych eksploatacji. Proces ten jest szczególnie ułatwiony w przypadku urządzeń wyposażonych w rejestrator pracy, który monitoruje i zlicza ilość cykli oraz wartości przenoszonego obciążenia. Jeśli maszyna nie jest wyposażona w rejestratory, wówczas korzysta się z wszelkich danych z historii eksploatacji – widma obciążeń, liczby cykli pracy w ciągu dnia oraz liczby dni pracy w przeciągu roku. O tym, jak obliczać wykorzystanie resursu mówi norma ISO 12482-2014 Cranes – Monitoring for Crane design working period. Na tej normie oparte są wszelkie dostępne kalkulatory resursu oraz prace firm zajmujących się profesjonalnymi obliczeniami resursu dla różnych urządzeń.

Jeśli nie wiesz, jak obliczyć resurs żurawia lub jak obliczyć resurs podnośnika, skontaktuj się z firmami, które świadczą tego typu usługi. Najczęściej są to producenci urządzeń dźwignicowych, posiadający wiedzę pozwalającą zbadać czy też profesjonalnie oszacować sposób pracy dźwignicy.

Resurs UDT - jak często robić?

Kiedy zbliża się moment, w którym te założenia resursu zostaną wykorzystane, należy wykonać obliczenia stopnia wykorzystania resursu z wykorzystaniem realnych danych eksploatacyjnych danego urządzenia. Jeśli urządzenie nie ma wyznaczonego resursu (np. zostało wyprodukowane zanim rozporządzenie weszło w życie), wówczas należy resurs wyznaczyć, korzystając z dostępnych danych na temat samego urządzenia oraz sposobu jego eksploatacji, a następnie kontrolować stopień jego wykorzystania w określonych odstępach czasu.

W przypadku wind osobowych założony resurs wynosi ok. 25 lat. W przypadku urządzeń dźwignicowych zależny jest od grupy natężenia pracy – resurs dla dźwigów wyznaczany jest indywidualnie w powiązaniu z planowanym funkcjonowaniem dźwignicy.

Kto może obliczyć resurs suwnicy?

Resurs dla dźwignicy to parametr, za który odpowiedzialny jest eksploatujący maszynę. W rozporządzeniu z października 2018 roku czytamy: „Eksploatujący, w przypadku gdy nie jest znany resurs UTB, określa go na podstawie aktualnego stanu wiedzy technicznej i dobrej praktyki inżynierskiej” oraz „Eksploatujący, w przypadku przekroczenia resursu UTB, przeprowadza ocenę stanu technicznego UTB lub zleca jej przeprowadzenie”. Posiadanie resursu – obok dziennika konserwacji i księgi rewizyjnej maszyny jest wymagane przy badaniu urządzenia przez UDT, dopuszczającym maszynę do eksploatacji.

Obliczenie resursu, szczególnie w przypadku urządzeń o nieznanej historii użytkowania (wyprodukowanych przed wejściem w życie rozporządzenia) warto powierzyć specjalistom, którzy są w stanie ocenić stan maszyny, oszacować sposób jej eksploatacji oraz proces zużywania się komponentów.

Koniec resursu - co dalej?

Wykorzystanie przez maszynę jej resursu to istotny moment, który wymaga podjęcia określonych kroków. To etap, na którym należy wykonać dokładny przegląd specjalny maszyny, a następnie zastosować się do wynikających z niego rekomendacji z obszaru modernizacji bądź remontu dźwignicy. Wprowadzone zmiany pozwolą na wyznaczenie kolejnego resursu, a tym samym – dalsze dopuszczenie maszyny do eksploatacji przez Urząd Dozoru Technicznego.

Przedsiębiorstwo HAK Sp. z o.o., producent urządzeń dźwignicowych z ponad 30-letnim doświadczeniem oferuje kompleksowe wykonawstwo obliczeń resursu oraz stopnia wykorzystania resursu dla urządzeń transportu bliskiego objetych tym obowiązkiem. Oferujemy również przeglądy specjalne, remonty i modernizacje urządzeń, kompletację dokumentacji, a także - pełne przygotowanie maszyn do odbioru przez UDT.