Rodzaje wózków podnośnikowych

Wózki podnośnikowe to jeden z najpopularniejszych środków transportu, używanych w zakładach przemysłowych różnych branż, magazynach, hurtowniach i sklepach. Producenci oferują szerokie spektrum ich modeli, pozwalające zaspokoić większość występujących w nich standardowych potrzeb transportowych.

Rodzaje wózków podnośnikowych

Wózki podnośnikowe należą do grupy wózków jezdniowych. Generalnie grupę tę dzielimy na dwa typy: wózki jezdniowe niepodlegające pod dozór UDT (wózki platformowe, wózki ciągnikowe oraz wózki unoszące) oraz wózki podnośnikowe, zwane powszechnie wózkami widłowymi lub widlakami, w całości podlegające pod dozór techniczny UDT.

Do tej drugiej, najbardziej interesującej nas grupy, należy szereg urządzeń o różnej budowie oraz rozbudowanych funkcjonalnościach, uwarunkowanych konstrukcją masztu, umiejscowieniem ładunku czy sposobem podnoszenia. Dzieli się je również pod względem typu napędu (spalinowy, elektryczny) czy sposobu kierowania (prowadzone przez operatora z wózka lub z podestu, sterowane automatycznie).

Wartym uwzględnienia typem wózków podnośnikowych są wózki podnośnikowe specjalizowane. To typ wózka, w którym operator podnoszony jest razem z ładunkiem. Sterowane są joystickiem, służą zazwyczaj do kompletowania niewielkich zamówień w sklepach czy hurtowniach oraz w procesach inwentaryzacyjnych.

Jakie uprawnienia na wózki podnośnikowe?

Obsługiwanie wózków podnośnikowych prowadzonych ręcznie z napędzanym ręcznie bądź elektrycznie mechanizmem podnoszenia do wysokości 30 cm nie wymaga posiadania specjalnych uprawnień. Wózki te nie podlegają pod dozór UDT, a zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 10 maja 2002 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy użytkowaniu tych rodzajów wózków operator takiego wózka powinien posiadać wydane przez pracodawcę imienne zezwolenie. Zezwolenie to bazuje na wewnętrznym przeszkoleniu danego pracownika z zasad bezpiecznego użytkowania tego typu sprzętu.

Całkiem inaczej sytuacja wygląda w przypadku wózków jezdniowych podnośnikowych z napędem elektrycznym. Wózki wyposażone w silnik napędu jazdy mogą być prowadzone wyłącznie przez osoby, które zaliczyły egzamin państwowy przed komisją Urzędu Dozoru Technicznego. To obszar, w którym istnieją różne kategorie uprawnień:

• I WJO – uprawnienia pozwalające na obsługę widlaków jezdniowych, unoszących i specjalizowanych, również tych unoszących operatora wraz z ładunkiem, ze zmiennym wysięgnikiem bądź wysokiego składowania.
• II WJO – uprawnienia obowiązujące dla wszystkich wózków jezdniowych podnośnikowych z wyjątkiem specjalizowanych.
• III WJO – uprawnienia dla wózków podnośnikowych prowadzonych przed sobą.

Poszczególne uprawnienia zdobywa się w ośrodkach szkolących. Kursy składają się z części teoretycznej i praktycznej, obejmujących naukę budowy wózków, zasad BHP, zasady prowadzenia dokumentacji wózków oraz ćwiczenia praktyczne. Całość szkolenia kończona jest egzaminem państwowym, który, podobnie jak egzamin na prawo jazdy, składa się z części teoretycznej i praktycznej.

Warunkiem uzyskania uprawnień do obsługi wózków podnośnikowych jest ukończenie 18 lat, posiadanie przynajmniej podstawowego wykształcenia oraz uzyskanie zaświadczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do wykonywania czynności operatora.

Czym wózek podnośnikowy różni się od wózka unoszącego?

W potocznym nazewnictwie oba określenia – wózek podnośnikowy i wózek unoszący – traktowane są często jak synonimy, a co za tym idzie – niemal powszechnie używane zamiennie. W rzeczywistości są to dwa odmienne urządzenia – warto wiedzieć, czym się różnią, szczególnie wtedy, gdy przymierzamy się do zakupu sprzętu z tej grupy wyposażenia transportu bliskiego. Innym bardzo popularnym określeniem dla wózków unoszących są wózki paletowe. Wózki podnośnikowe natomiast najczęściej określa się mianem wózków widłowych.

Podstawową różnicą pomiędzy wózkami unoszącymi oraz wózkami podnośnikowymi jest wysokość podnoszenia ładunku, jaką dysponujemy przy każdym z tych urządzeń. Wózki unoszące to rozwiązania o prostej konstrukcji. Brak wyposażenia w maszt oraz brak silnika to główne uwarunkowania ich funkcjonalności, do których należy niewielka wysokość podnoszenia, pozwalająca jedynie unieść ładunek ponad płaszczyznę jazdy wózka, na wysokość, która umożliwia jego przemieszczenie, czyli ok. 20 – 50 cm. W przypadku wózków podnośnikowych, wyposażonych w napęd oraz maszt, możliwości te są znacznie większe – sprzęt tego rodzaju doskonale radzi sobie z podnoszeniem ładunków na duże wysokości. W niektórych modelach osiągi wynoszą nawet do kilkunastu metrów. Uwarunkowania konstrukcyjne decydują również o masie podnoszonego ładunku. W przypadku wózków unoszących są to udźwigi o wielkości ok. 2t, dla wózków podnośnikowych sięgają one nawet powyżej 10 ton.

Możliwości sprzętowe przekładają się również na cenę wózków. Wózki podnośnikowe są z reguły znacznie droższe od wózków unoszących. Różne są również wymagania w zakresie uprawnień do obsługi obu typów wózków. W przypadku jezdniowych wózków podnośnikowych koniecznie jest uzyskanie państwowych uprawnień na operowanie nimi. Dla prostych wózków unoszących zazwyczaj wystarczy zapoznać się z instrukcją oraz stosować do ogólnych zasad bezpieczeństwa.

Jak wybrać wózek podnośnikowy?

Stosowny wybór wózka podnośnikowego wymaga rozpoznania własnych potrzeb oraz dopasowania odpowiedniego rodzaju oraz modelu z dostępnych na rynku ofert producentów i dystrybutorów tego sprzętu.

Kluczowe w tym wyborze jest zapoznanie się z parametrami technicznymi wózków podnośnikowych – pozwolą dostrzec spektrum możliwości, jakie są dostępne dla naszych potrzeb. Do najważniejszych zaliczamy:

• udźwig nominalny wózka podnośnikowego, podawany w kg, czyli największa dopuszczalna masa, jaką wózek może podnieść na wysokość do 3300 cm przy zachowaniu odległości środka ciężkości ładunku od czoła wideł, która została określona dla udźwigu nominalnego danego wózka;
• odległość środka ciężkości ładunku od czoła wideł;
• prędkość jazdy bez ładunku;
• prędkość jazdy z ładunkiem;
• możliwość pokonywania wzniesień bez ładunku oraz z ładunkiem;
• wysokość podnoszenia, mierzona przy pionowo ustawionym mechanizmie podnoszenia;
• wysokość swobodnego podnoszenia – wysokość, na którą można unieść widły bez zmiany wysokości masztu.

Przy wyborze wózka podnośnikowego warto również zwracać uwagę na wszystkie jego wymiary, masę własną oraz parametry jazdy, takie jak np. promień skrętu. Pozwolą dobrać sprzęt optymalnie do istniejących warunków zabudowy oraz ułożenia ciągów komunikacyjnych w zakładzie czy magazynie. 

Czy wózkiem podnośnikowym można podnosić ludzi?

Wózek podnośnikowy, w swojej podstawie przeznaczony do transportowania ładunków, w pewnych przypadkach może również służyć do podnoszenia ludzi. W takiej funkcji używa się go w niektórych pracach konserwacyjnych czy magazynowych, z zastosowaniem odpowiednio zaprojektowanych akcesoriów – koszy do transportu ludzi oraz platform roboczych na widły, z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa oraz środków ochrony osobistej.

Kluczowym warunkiem takiego użytkowania wózka jest uwzględnienie takiej możliwości w instrukcji wózka przez jego producenta. Jeśli producent takiej możliwości nie przewidział, właściciel wózka może używać go do podnoszenia osób wyłącznie pod warunkiem uzyskania stosownej zgody właściwej jednostki UDT.