Jaki dwuteownik wybrać na suwnicę?

Dwuteownik to gotowy element belkowy, który doskonale sprawdza się w funkcji dźwigara suwnicy. Sam w sobie ma jednak znacznie szersze zastosowanie, które zawdzięcza swojej wytrzymałości, konstrukcji oraz powiązanymi z nimi zaletami technicznymi.

Dwuteowniki dostępne są w ofertach zakładów metalurgicznych w różnych parametrach i właściwościach składowych. Sprawdźmy zalety tego kształtownika oraz zobaczmy, jaki dwuteownik najlepiej wybrać na suwnicę.

Co to jest dwuteownik?

Dwuteownikiem nazywany jest stalowy kształtownik w postaci belki o formie przypominającej w przekroju dwie połączone litery ‘T’. Jest to nazwa potoczna, aczkolwiek poprawna i powszechnie stosowana również w języku technicznym. Fachowo części składowe tego elementu określa się jako dwie półki, na których opiera się element i środnik pionowy. Metalurgia opisuje dwuteowniki mianem produktów długich walcowanych na gorąco, nazywa się je również w tej branży kształtownikiem poprzecznym.

Zalety i zastosowanie dwuteowników

Konstrukcja dwuteownika jest podstawą jego unikatowych właściwości. Przede wszystkim – belka o takim kształcie wykazuje najwyższą wytrzymałość na obciążenia spośród wszystkich kształtowników stalowych. Trwałe połączenie półek i środnika pozwala na niezawodne przenoszenie zarówno obciążeń stałych, jak i zmiennych, co predysponuje dwuteownik do szerokiej gamy zastosowań. Dodatkowo – przy odpowiednim zabezpieczeniu dwuteowniki wykazują dużą odporność na korozję.

Dwuteowniki to materiał z bardzo dużym potencjałem – daje możliwość łatwego formowania z zastosowaniem obróbki skrawaniem. Można je ciąć oraz wykonywać w nich otwory oraz mocować do nich spawaniem inne elementy. Jedyną wadą dwuteowników jest ich duża masa, która praktycznie uniemożliwia operowanie ich dłuższymi odcinkami bez użycia dźwigu.

Dwuteowniki znajdują szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach przemysłu – najczęściej w pracach budowlanych, gdzie pełnią funkcję elementu nośnego. Z ich wykorzystaniem tworzone są również wszelkiego rodzaju konstrukcje nośne szkieletowe, takie jak hale magazynowe czy hale sportowe. Służą do wznoszenia mostów i wiaduktów. Z ich użyciem wznosi się również bariery energochłonne wzdłuż dróg.

Wysoka nośność i wytrzymałość na duże obciążenia, a także funkcjonalna konstrukcja to jedne z głównych powodów, dla których dwuteowniki stanowią podstawę budowy suwnic oraz innych dźwignic technicznych.

Jakie są rodzaje dwuteowników?

Dwuteowniki dostępne są w wielu wariantach. Różnią się one pomiędzy sobą rodzajem stopu stali, która została użyta do ich produkcji oraz wymiarami. Ich parametry składowe każą mówić nie tylko o dwuteownikach stalowych, lecz także – dwuteownikach drewnianych czy gorącowalcowanych.

Kształt oraz wymiary dwuteowników pozwalają wyodrębnić następujące ich typy:

Dwuteowniki szerokostopowe – HEA, HEB, HEM, w wymiarach od 90/100/5/8 do 180/180/8,5/14. Dwuteowniki szerokostopowe dzielą się dodatkowo na dwuteowniki lekkie (HEA), normalne (HEB) oraz ciężkie (HEM). Wykorzystuje się je do budowy urządzeń.
Dwuteowniki europejskie typu I - IPE, w wymiarach od 80/46/3,8/5,2 do 240/120/10/12. Ich kształt charakteryzuje równoległa względem siebie powierzchnia stóp.
Dwuteowniki europejskie – IPN, charakteryzujące się skośną powierzchnią wewnętrzną obu stóp.

Jak wybrać dobry dwuteownik?

Dwuteowniki to elementy stalowe często używane w roli dźwigara suwnicy. Dolna stopa kształtownika doskonale sprawdza się jako podstawa montażu rolek prowadzących bądź kół wciągarki, umożliwiając bezproblemowy przesuw ładunku wzdłuż suwnicy – w przypadku lekkich suwnic jednodźwigarowych z wciągnikiem podwieszanym. Pozwala to obniżyć masę oraz koszt urządzenia przy zachowaniu jego dużej użytkowości. Dobór optymalnego dwuteownika (jego wielkość oraz szerokość, grubość i nachylenie półek) powinien w takich przypadkach uwzględniać zarówno docelowy udźwig urządzenia, jak i konstrukcję układu jezdnego, w który wyposażony jest wciągnik.

Najważniejszą czynnością przy wyborze dwuteownika na suwnicę są obliczenia statyczne wytrzymałościowe oraz zmęczeniowe, które pozwolą określić wybór kształtownika oraz jego parametry użytkowe.

Obliczenia związane z wyborem dwuteownika

Wytrzymałość dwuteownika zależy od szeregu czynników, jednak przyjmuje się, że kształtownik tego typu jest w stanie znieść średnio obciążenie rzędu 400 kg na metr bieżący. Podczas projektowania suwnic bądź innych konstrukcji wykonywane są specjalistyczne obliczenia, które pozwalają wybrać optymalny dwuteownik do danego zastosowania.

Obliczenia związane z wykorzystaniem dwuteowników uwzględniają wszystkie siły, które będą działać na kształtownik podczas pracy powstałego urządzenia bądź konstrukcji stalowej. Pod uwagę brane są wartości maksymalnego ugięcia się dźwigara pod wpływem obciążenia nominalnego oraz masy własnej, podatność na naprężenia normalne i styczne od sił tnących i momentów gnących, a także – naprężenia lokalne, powodowane naciskiem kół wciągarki na dolną stopę dwuteownika. Wszystkie te czynniki określają miejsca wykonania kluczowych wzmocnień, warunkujących integralność dźwigara oraz funkcjonalność całego urządzenia.

Projektowanie suwnic

Producenci suwnic dysponują narzędziami oraz doświadczeniem, które pozwalają dobrać dwuteownik optymalny do danego zastosowania, a także – dostosować go do danego wciągnika. W przypadku udźwigów wykluczających wykonanie dźwigara suwnicy z dwuteownika, dźwigary są projektowane jako spawana konstrukcja skrzynkowa z wewnętrznymi wzmocnieniami – to rozwiązanie, które umożliwia wykonanie urządzeń o bardzo dużych udźwigach wykraczających poza możliwości pojedynczego kształtownika.