Transport - każdemu bliski
Cz. I. Wprowadzenie

W wielu procesach produkcyjnych przedmiot przerobu jest stale przemieszczany w różnych kierunkach. Transport – to zespół czynności, które są związane z przemieszczaniem osób, przedmiotów czy urobku przy użyciu odpowiednich środków. Przed przemieszczeniem wyrobu z jednego miejsca na drugie muszą być wykonane czynności, które umożliwiają przenoszenie, czyli tzw. czynności przeładunkowo – manipulacyjne. Obejmują one załadunek, jak również wyładunek. Do wykonywania czynności związanych z transportem używa się odpowiednich środków transportu.

Ze względu na specyficzne cechy ruchu środków transportu, ich zasięg i warunki eksploatacyjne, w literaturze przedmiotu istnieje podział procesów transportowych podany m.in. przez autorów pracy [1] pokazany na rys. 1.

Rys. 1.  Schemat podziału środków transportu, wg [1]

Wizualizację powyższego schematu (rys. 1) pokazano na  rys. 2.

Technika nieustannie postępuje do przodu. Procesu zmian rozwojowych związanych z wprowadzeniem do produkcji nowych, udoskonalonych maszyn, urządzeń, narzędzi czy nowych technologii nie jesteśmy w stanie powstrzymać.

Dziś schemat podziału środków transportu pokazany na rys. 1-2 należałoby rozszerzyć o nowe kierunki rozwoju, m. in. o środki transportu związane z rozwojem mechatroniki (np. statki kosmiczne itp. – rys. 3).

Biorąc pod uwagę różnice zasięgu, maszyny transportowe można podzielić na maszyny transportu bliskiego i transportu dalekiego [3].

„Do transportu bliskiego zaliczamy przede wszystkim transport odbywający się na terenie zakładu, zwany transportem wewnątrzzakładowym. Transport materiałów może mieć charakter ciągły, kiedy środek transportu jest w ciągłym ruchu, lub przerywany, gdy dla dokonania przeładunku oraz innych czynności manipulacyjnych konieczne jest zatrzymanie środka transportu. Do zasadniczych środków transportu bliskiego o ruchu przerywanym należy zaliczyć dźwignice” [3].

Rys. 2.Wizualizacja schematu podziału środków transportu

Rys. 3. Statek kosmiczny [17]

Podstawowe określenie i klasyfikacje dźwignic zawiera norma PN-ISO 4306-1:1999 [2]. Wg tej normy podziału dźwignic dokonuje się w zależności od:

• „[…] rodzaju konstrukcji,
• typu urządzenia chwytającego,
• sposobu przemieszczenia,
• rodzaju napędu,
• możliwości obrotu,
• możliwości zainstalowania” [2].

Dźwignice – to grupa urządzeń dźwignicowo – transportowych, które służą do przemieszczania ładunków w pionie lub poziomie na niewielkie odległości.

Ich główna rola polega zatem na podnoszeniu i opuszczaniu ładunków oraz ich przenoszeniu za pomocą haka lub innego urządzenia chwytającego.

Dźwignice, ze względu na przeznaczenie, dzielimy na:

• dźwigniki,
• cięgniki,
• suwnice,
• żurawie,
• układnice.

Stanowią one liczną grupę środków transportu bliskiego.

Wymienione powyżej urządzenia stanowią zasadniczy element tzw. transportu technologicznego. Już na etapie opracowywania procesu technologicznego istnieje konieczność wyboru najodpowiedniejszego rodzaju środka transportowego.

„Zastosowany środek transportowy jest jedynym urządzeniem nadającym się i przystosowanym do wykonania przewidzianych w założeniach zadań. Trudność zastosowania zastępczych środków transportu decyduje o stopniu odpowiedzialności, jaki musi spełniać to ogniwo procesu technologicznego. Odpowiedzialność ta narzuca więc wymagania w zakresie projektowania, wytwarzania oraz eksploatacji środków transportu wewnętrznego”[4].

Dobór dźwignicy zależy zatem przede wszystkim od rodzaju procesu technologicznego i warunków eksploatacyjnych.

W dźwignicach do chwytania podnoszonych ładunków stosuje się tzw. urządzenia chwytne – pośrednie pomiędzy hakiem dźwignicy a ładunkiem. Ważną kwestią jest odpowiednie dobranie urządzenia chwytnego dźwignicy do wielkości i rodzaju transportowanego ładunku. Rodzaj zastosowanego urządzenia chwytnego uzależniony jest od charakteru i własności fizycznych ładunku, jego gabarytu, masy, konsystencji.

„Jednym z rodzajów urządzeń chwytających są trawersy. Trawersa jest urządzeniem pośrednim pomiędzy  dźwignicą a ładunkiem, dostosowanym do kształtu i masy ładunku, przy zapewnieniu bezpieczeństwa operacji jego podnoszenia, znajduje zastosowanie
w przypadku, gdy podczas transportu element transportowany wymaga kilku punktów podwieszenia o rozstawie umożliwiającym zastosowanie zawiesi” [5].

Dalsza część publikacji, która ukaże się niebawem, dotyczyć będzie innowacyjnych rozwiązań konstrukcyjnych trawers – analizy i doboru parametrów technicznych, zapewniających bezpieczną ich eksploatację.

Do usłyszenia wkrótce.

Bibliografia: